|
|
Višegodišnja
biljka. Gomolji nedeljeni, skoro loptasti ili jajasti, prilićno
veliki. Stabljika visoka 15-50 cm, svetlo zelena, u gornjem delu nešto
uglasta i ne retko crvenkastoljubičasta, pri osnovi sa šiljatim
listovima sličnim rukavcu. Listovi izduženo lancetasti do
lancetasti, na vrhu šiljati, ka osnovi suženi, živahno zelene boje,
sa istaknutim nervima, na donjem delu stabljike međusobno zbijeni,
vrlo često su pokriveni tamno purpurnim pegama, na gornjem delu
stabla slični su rukavcima i prilično udaljeni od cvasti.
Cvast obično sastavljena od većeg broja cvetova, u početku
jajasta, ± zbijena, kasnije valjkasta, većinom prilično
rastresita. Cvetovi srazmerno veliki, svetlo purpurni, svetlo ružičasti,
crveni, boje mesa, živahno crveni ili bledo ljubičasti, skoro beli
ili beli, po pravilu skoro bez mirisa. Brakteje lancetaste, šiljate do
dugačko ušiljene, skoro opnaste, jednobojne, skoro uvek
purpurnoljubičaste, sa jednim ili nejasna tri nerva, donje dugačke
kao i valjkasti, savijeni, većinom purpurnocrveni plodnici ili nešto
duže, dok su gornje obično kraće. Listići perigona
katkad neznatno poprskani pegama ili iscrtani, spoljašnji u početku
strče, kasnije unazad savijeni, izduženi do izduženo jajasti ili
jajasto lancetasti, talasasto izuvijani, sa 3 nerva, na vrhu zatupasti
do ± šiljati ili ušiljeni, bočni unutrašnji kao 1/2 do 2/3
spoljašnjih, jajasti, sa nejasno izražena 3 nerva, zajedno sa srednjim
spoljašnjim grade kacigu. Labelum većinom duboko trorežnjevit, široko
klinasto objajast, ređe je nedeljen, purpuran, obično svetliji
od ostalih listića perigona, pri osnovi i duž središnje linije
beličast ili zelenkastobeo, ređe žućkast, skoro uvek
poprskan malim, purpurnocrvenim pegama ili crtama, duži od spoljašnjih
listića perigona, naniže savijen, pokriven dugačkim
somotastim papilama; bočni režnjevi 1/2 do 2 puta duži od širine,
na vrhu zaokruženi, fino nazubljeni ili isečeno nazubljeni, ređe
skoro celi, katkad potpuno unazad savijeni; srednji režanj uži i najčešće
duži ili ± iste dužine kao i bočni, na vrhu odsečen i ±
duboko deljen na 2 cela ili malo nazubljena režnjića, nekada se među
njima nalazi i jedan mali šiljak. Ostruga valjkasta do neznatno
kupasta, dugačka kao i plodnik, naviše savijena ili stoji
vodoravno, obično svetlo purpurna. Ginostemijum kratak, zatupast.
Cveta u aprilu i maju mesecu.
Karakteristike
podvrste
signifera
(Vest.) Soó 1927 - Listići
perigona dugačko ušiljeni, kod spoljašnjih vrhovi često
unazad savijeni. Srednji režanj labeluma po pravilu izvučen u dužinu,
za 5-6 mm prevazilazi dužinom jako skraćene, široke ili sužene
bočne režnjeve.
Raste
u listopadnim čumama i po obodu šuma. Oprašuje
se entomofilijom; cvetovi ne proizvode nektar;
;
oprašuju ih pčele, kraljice bumbara (Bombus),
bumbari kukavice (Psythyris) i
solitarne pčele (i mužjaci i ženke) iz rodova Eucera,
Nomada (oba iz Anthoporidae),
Andrena (Andrenidae)
i Osmia (Megachilidae), kod
poslednje dve češće ženke, sistemom prevare vezane za
ishranu.
|
|
|