FLORA

      Bryophyta

      Pteridophyta

      Gymnospermae

      Dicotiledones

      Monocotiledones

  GALS & MINERS

  FAUNA

     Mollusca

     Plathyhelminthes

     Bryozoa

     Annelida

     Nematomorpha

     Crustacea

     Myriapoda

     Arachnida

     Entognatha

     Insecta

     Amphibia

     Reptilia

     Aves

     Mammalia

  CHROMISTA

     Oomycota

  PROTOZOA

     Amoebozoa

  FUNGI

     Entomophthoromycota

     Mucoromycota

     Ascomycota

     Basidiomycota

  LANDSCAPES

  CONTACT

  NEW

Listopadno drvo visoko od 30 do 40 m, ponekad čak i do 50 m, u prečniku stablo i preko 2.5 m debelo (prema nekim podacima čak i do 6 m), dostiže starost i do 2000 godina. Kora u mladosti glatka, a docnije uzdužno ispucala, u starosti sve deblja, uzdužno ispucala dubokim brazdama, a poprečno plitkim. Kruna široka, nepravilna, vrlo razgranata, sa nepravilnim, krivim i kolenasto savijenim granama. Jednogodišnje grančice glatke i gole, ponekad u početku dlakave od sitnih dlaka koje brzo otpadaju, više ili manje uglaste, mrkozelene ili modrikastozelene, sa sitnim skoro okruglim lenticelama. Pupoljci jajasti ili jajasto okruglasti, na vrhu zašiljeni ili tupi, većinom petougaoni. Zalisci otpadaju, usko linearni. Listovi više ili manje grupisani ka vrhu grančice, na dosta debelim, golim, polucilindričnim peteljkama, dugim 2 do 10 mm, liska objajasta ili objajasto duguljasta, dugačka 8 do 15 (20) cm, široka 3 do 10 cm, u donjoj polovini ka osnovi izrazito sužena, najšira u sredini ili u gornjoj polovini, na vrhu okruglasta, tupa ili ugnuta, na osnovi nesimetrična, okruglasta ili ušasta, retko klinasta, često sa +- izduženim ušima; na obodu pliće ili dublje perasto urezana, sa 4 do 8 pari nejednakih, tupih i okruglastih do izduženo okruglastih režnjeva između +- širokih ureza, ponekad obodom valovita; lice liske golo, naličje golo ili ponekad malo dlakavo (naročito u mladosti); bočnih nerava ima 5 do 7 pari, obično su pravi; interkalarna nervatura vrlo razgranata. Muški cvetovi raspoređeni na osovini rese dugačkoj 2 do 5 cm, goloj; perigon m. cv. žućkastozelen, duboko podeljen na 5 do 8 delova, linearno lancetastih i naglo na vrhu ušiljenih; prašnika 6 do 8, na golim nitima. Ženski cvetovi pojedinačni ili u grupama do 5 razređeno raspoređeni na dugačkoj, goloj, zajedničkoj peteljci; perigon ž. cv. plitko podeljen na 5 do 7 delova, spolja fino dlakav; 3 srasla stubića na vrhu srcasto zaobljena. Zajednička peteljka, saplođe, koja nosi 1 do 3 (5) plodova, dugačka 3 do 6 (16) cm, obično duga koliko iznosi polovina liske, ponekad duga koliko i čitava liska, tanka ili +- debela, gola ili slabo dlakava; kupula obično mala i sa tankim zidovima, poluloptasta, 7 do 12 (20) mm visoka, 7 do 14 (23) mm široka; pokrivena sitnim, najčešće 1 do 2 mm širokim, široko jajastim do trouglastim, čvrsto prileglim i među sobom +- razmaknutim ljuspama, crepasto raspoređenim, pljosnatim ili pri osnovi +- ispupčenim, obodom slivenim tako da obrazuju na kupuli spiralu, pepeljasto ili žutomrko maljavim; žir izduženo jajast do eliptičan, na vrhu zaoštren, dugačak 1.5 do 5 cm, širok 0.7 do 2.7 cm, na površini sa uzdužnim prugama, svetlosmeđ ili žućkast; iz kupule viri 1/2 do 2/3 ploda. Cveta IV-V, plodonosi IX-X.

Stanište. Lužnjak je ekološki vrlo plastična vrsta i eurivalentna, tako da je dobro prilagođena kako kontinentalnoj šumskoj i šumostepskoj klimi, tako i severnoj šumskoj i atlantskoj, odnosno na jugu areala submediteranskoj i mediteranskoj klimi. Međutim, u odnosu na zemljište lužnjak je daleko manje valentan, pa teško uspeva na plitkom i suvom zemljištu, već zahteva duboka, peskovita ili glinovita, plodna, sveža do vlažna zemljišta, sa visokom podzemnom vodom, ponekad povremeno čak i plavljena, ali ne sa stagnirajućom vodom za vreme vegetacije. Zato je lužnjak najčešće rasprostranjen na iluvijalno-deluvijalnom zemljištu u nizijama i dolinama, ili blago brežuljkastom terenu. Podnosi i znatnu koncentraciju soli u zemljištu, pa može da uspeva i na blažim slatinama u šumostepskom području. Na kiselim zemljištima veoma slabo uspeva. Heliofitna vrsta. Osetljiva na kasne mrazeve, podnosi visoke temperature za vreme žarkog kontinentalnog leta; otporan prema vetru i dimu.

Nalazi se u +- svetlim, čistim lužnjakovim šumama ili mešovitim lužnjakovo-grabovim, lužnjakovo-jasenovim i drugim. Karakteristična vrsta sveze Alno-Quercion roboris Horv. Na severozapadu i zapadu naše zemlje, pre svega u Slavoniji i Hrvatskoj, lužnjak je edifikator zajednice Genisto-Quercetum roboris Horv., a u Srbiji zajednice Querceto-Fraxinetum serbicum Rud. (srpska šuma lužnjaka i jasena). U Primorju, kod Ulcinja, lužnjak izgrađuje posebnu zajednicu primorskih plavnih šuma Robureto-Carpinetum orientalis M. Jank. & R. Bog.

Opšte rasprostranjenje. Gotovo čitava Evropa, izuzev Španije i srednje Portugalije, kao i severnih evropskih oblasti od 60 do 63 stepena; Kavkaz, Mala Azija. U pogledu visinskog rasprostranjenja, lužnjak je nizijska vrsta, ali se u južnim delovima svog areala nalazi i na većim nadmorskom visinama (prema nekim podacima, u Pirinejima i centralnim Alpima diže se do 1200 m nadmorske visine).

Rastrostranjenje u Srbiji. Dosta široko rasprostranjena vrsta, posebno u Vojvodini, Mačvi, Pomoravlju, uopšte u nizijama i dolinama većih reka.

Privredni značaj. Slično kao i ostale vrste hrastova, s tim da se pojedini njegovi delovi koriste za dobijanje tanina.

Listopadno drvo, visoko do 30 m. Jednogodišnje grančice mrkozelene, gole, ponekad gusto dlakave od razbacanih rano otpadajućih dlaka, ili retko grančice maljave i delimično ogolele. Pupoljci dosta sitni, tupi, jajasto lancetasti, većinom ± četvorostrani, dugački 5 do 6 mm, sa zaokrugljenim, pravilno crepasto raspoređenim ljuspama, golim ili skoro golim, po obodu trepljastim. Zalisci linearni, opadajući, ± dlakavi. Listovi na kratkim drškama, dugačkim 3 do 5 mm, ponekad do 10 mm, u mladosti dlakavim, docnije ± ogolelim; liska obično ± kožasta, široko objajasta ili eliptična, 7 do 13 (18) cm duga, 6 do 9 (12) cm široka, na vrhu široko zaobljena, pri osnovi izrazito srcasta sa ušima, ponekad klinasta; obodom pravilno ili ± nepravilno urezana ili perasto deljena, na ± jednake ili izrazito nejednake režnjeve, od kojih su donji i srednji upravljeni skoro okomito prema glavnom lisnom nervu; režnjeva 5 do 7 pari, zaokrugljeni ili ponekad zaoštreni, sa celim obodom ili ponovo deljeni, po krajevima često slabo valoviti; izrezi između režnjeva ponekad ± tesni; bočnih nerava ima 6 do 8 pari, donji i srednji često lučno savijeni, izlazeći pod oštrim uglom prema srednjem nervu; liska na licu gola, na naličju obično ± sivkasta, pepeljastozelena do mrka, gusto ± beličasto dlakava ili maljava od sitnih dlaka, ponekad docnije donekle ogolela i tada zelena. Muški cvetovi u resastoj cvasti čija je osovina dugačka 4 do 8 (10) cm, tanka, kratko dlakava ili retko vlaknasta; perigon 6-todel; prašnika 6 do 10, goli. Ženski cvetovi sakupljeni u grozdaste cvasti, na dugim drškama. Plodovi pojedinačni ili po 2 do 4 na zajedničkoj peteljci, dugoj 4 do 9 cm, obično dužoj od polovine pazušnog lista ili jednakoj sa njim, skoro prava, tanka ili ± debela, gola ili ponekad dlakava; kupula plitko poluloptasta ili čašasto polukonična, na osnovi malo zaravnjena, odrvenela i ponekad sa dosta debelim zidovima, visoka 13 do 21 mm, široka 15 do 23 mm, ± žućkasto ili sa finim dlakama; stipule na kupuli crepasto raspoređene, široko jajaste, pljosnate ili ± zadebljale, sa strane međusobom srasle obrazujući time ± izrazite nizove; plod jajast, tup ili sa dlakavim šiljkom na vrhu, većinom krupan, dugačak 2 do 4 cm, širok 1.5 do 2 cm, go ili na vrhu fino dlakav; endokarp go. Cveta V, plodonosi IX-X.

Termofilna i relativno dosta kserofilna vrsta; prilagođena kontinentalnoj i submediteranskoj klimi, u nizijama, dolinama i brdskim padinama, na vlažnoj do umereno vlažnoj podlozi, često sa plitkom podzemnom vodom, bogatoj mineralnim materijama, na aluvijalnom zemljištu, černozemu, vlažnim smonicama, ali i na dubokom zemljištu na blagim brdskim padinama.

Ponekad je u zajednici sa cerom. Cenologija stepskog lužnjaka u našoj zemlji zahteva bliža proučavanja.